Μπάντεν-Βίρτεμπεργκ

(Baden-Wurttemberg). Ομόσπονδο κρατίδιο (35.752 τ. χλμ., 10.699.906 κάτ.) της Γερμανίας, της οποίας αποτελεί ολόκληρο το νοτιοδυτικό τμήμα. Σχηματίστηκε το 1951 με τη συγχώνευση των τριών κρατιδίων: του Μπάντεν, του Βίρτεμπεργκ-Μπάντεν και του Βίρτεμπεργκ-Χοεντσόλερν. Το Μ.Β. ορίζεται στα Ν από τη λίμνη της Κωνστάντιας και τον ποταμό Ρήνο, που τη χωρίζει από την Ελβετία, και στα Δ από τη Γαλλία και τη Ρηνανία – Παλατινάτο· συνορεύει, εξάλλου, με την Έσση στα Β και τη Βαυαρία στα Α. To κρατίδιο είναι κυρίως ορεινό ή λοφώδες και διαρρέεται από πολυάριθμους ποταμούς, όπως ο Ρήνος, ο Νέκαρ, δεξιός παραπόταμός του (που εκβάλλει στο Μανχάιμ) και ο Δούναβης, που πηγάζει από τις ανατολικές υπώρειες του Μέλανος Δρυμού (Schwarzwald) και διευθύνεται στα ΒΑ μεταξύ του Σουηβικού Ιούρα και του Σουηβο-βαυαρικού Υψιπέδου. Τα ανάγλυφα καλύπτονται από πυκνά δάση ελάτων, απ’ όπου και το όνομα της ορεινής αλυσίδας του Μέλανος Δρυμού· στα υψίπεδα και στις κοιλάδες εκτείνονται οι βοσκότοποι και οι καλλιέργειες που περιλαμβάνουν κυρίως δημητριακά (σίκαλη, κριθάρι) και πατάτες. Το υγρό κλίμα ευνοεί την παραγωγή των κτηνοτροφών και κατά συνέπεια την κτηνοτροφία, κυρίως βοοειδών· κατά μήκος του Ρήνου και του κάτω ρου του Νέκαρ η ηπιότερη θερμοκρασία και οι λιγότερο άφθονες βροχοπτώσεις επιτρέπουν την ανάπτυξη της αμπελουργίας. Η οικονομία όμως του Μ.Β. βασίζεται στη βιομηχανία, που απασχολεί περισσότερο από το μισό του ενεργού πληθυσμού. Κυριότεροι τομείς της είναι των χημικών προϊόντων, της μεταλλομηχανουργίας, των ειδών διατροφής και υφαντουργίας, και συγκεντρώνονται προπάντων στις μεγάλες πόλεις. Πρωτεύουσα του κρατιδίου είναι η Στουτγκάρδη (581.200 κάτ.), άλλες μεγάλες πόλεις είναι η Κωνστάντια (Κόνσταντς, περ. 78.000 κάτ.), το Φράιμπουργκ (περ. 200.000 κάτ.), το Τίμπιγκεν (με σημαντικότατο πανεπιστήμιο, περ. 80.000 κάτ.), η Ουλμ (περ. 116.000 κάτ.) και το Μανχάιμ (περ. 310.000 κάτ.). Η Καρλσρούη (276.700 κάτ.), που βρίσκεται κοντά στη δεξιά όχθη του Ρήνου, υπήρξε άλλοτε πρωτεύουσα του Μπάντεν και τώρα είναι έδρα του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ιδρύθηκε το 1715 ως έδρα των μαργράβων του Μπάντεν (όπως δείχνει το σχέδιο του πρώτου πολεοδομικού πυρήνα, με 32 οδούς που ξεκινούν ριπιδοειδώς από τον πύργο του μεγάλου δούκα) και απέκτησε μεγάλη σημασία, εμπορική αρχικά, χάρη στο λιμάνι της επί του Ρήνου, και ύστερα βιομηχανική (εργοστάσια μηχανών, μεταλλουργίας, διυλιστήρια πετρελαίου)· η Καρλσρούη είναι επίσης καλλιτεχνικό και πνευματικό κέντρο και σ’ αυτήν υπάρχει το πρώτο γερμανικό ινστιτούτο τεχνολογίας, που ιδρύθηκε το 1827. Στον Νέκαρ έχουν χτιστεί διάφορες σημαντικές πόλεις, όπως η Χαϊδελβέργη (περ. 140.000), περίφημη για το πανεπιστήμιό της, που ιδρύθηκε το 1386, ένα από τα αρχαιότερα της Γερμανίας. Η Χαϊδελβέργη, που ευτυχώς ξέφυγε τις πολεμικές καταστροφές, έχει μνημεία μεγάλου ενδιαφέροντος, όπως ο πύργος (που χρονολογείται από τον 14o αι.) και ο ναός του Αγίου Πνεύματος. Επί του Νέκαρ βρίσκονται επίσης τα βιομηχανικά κέντρα Χάιλμπρον (περ. 120.000 κάτ.), με τον ωραίο γοτθικό ναό του Αγίου Κιλιανού, και Έσλινγκεν (περ. 90.000), που υπήρξε ελεύθερη αυτοκρατορική πόλη μέχρι το 1802· λίγα χιλιόμετρα από τον ποταμό είναι η Λούντβιχσμπουργκ (περ. 165.000 κάτ.), που ιδρύθηκε το 1717 από τον δούκα του Βίρτεμπεργκ Έμπερχαρντ Λούντβιχ, απ’ όπου και το όνομά της και, όπως και η Καρλσρούη, άρχισε να αναπτύσσεται γύρω από τον πύργο του 18ου αι., που χτίστηκε κατ’ απομίμηση του ανακτόρου των Βερσαλλιών. Άλλες βιομηχανικές πόλεις, που δεν στερούνται όμως καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος, είναι το Ρόιτλινγκεν (περ. 110.000 κάτ.), σε ωραία τοποθεσία στους πρόποδες του Σουηβικού Ιούρα, και το Πφορτσχάιμ (117.500 κάτ.), κοντά στις βόρειες παρυφές του Μέλανος Δρυμού, ένα από τα κυριότερα γερμανικά κέντρα βιομηχανίας κοσμημάτων και ωρολογοποιίας. Το Μ.Β. έχει επίσης πολυάριθμα κέντρα ιαματικών λουτρών, μεταξύ των οποίων και το Μπάντεν – Μπάντεν (52.400 κάτ.), ένα από τα πιο κοσμικά τουριστικά και ιαματικά κέντρα της Γερμανίας. Στη μικρή αυτή πόλη – η οποία ήταν και άλλοτε περίφημη και σύχναζαν εκεί οι Ρωμαίοι, οι οποίοι την ονόμαζαν Aurelia Aquensis, υπάρχουν ακόμα ερείπια από θέρμες του Καρακάλλα. Αγροτικός οικισμός στην περιοχή του ομόσπονδου κρατίδιου της Γερμανίας Μπάντεν-Βίρτεμπεργκ.